Bug Bounty Bug Bounty və Etik Hakerlik (Bölüm 1)
Kibertəhlükəsizlik günümüzdə getdikcə daha da əhəmiyyətli hala gəlir və bu səbəbdən şirkətlər və dövlət qurumları öz sistemlərindəki boşluqları tapmaq üçün yeni yollar axtarırlar. Bunlardan biri də bug bounty proqramlarıdır. Sadə dildə desək, bu proqramlar vasitəsilə şirkətlər müstəqil təhlükəsizlik tədqiqatçılarından, yəni etik hakerlərdən kömək alırlar. Bu tədqiqatçılar şirkətin sistemindəki zəiflikləri aşkar edib xəbər verirlər, şirkət də bunun üçün onlara mükafat ödəyir.
Bug Bounty Proqramları Nədir?
Bug bounty proqramları, əsasən, şirkətlərin öz sistemlərini təhlükəsizlik baxımından daha güclü etmək üçün qurduqları təşəbbüsdür. Tədqiqatçılar (və ya “bug hunterlər”) şirkətin veb saytında, tətbiqlərində və ya digər texnoloji sistemlərində zəifliklər axtarırlar. Bu boşluqlar təhlükəsizlik zəiflikləri adlanır və pis niyyətli hakerlər həmin zəiflikləri istifadə edə bilər. Tədqiqatçılar isə bu boşluqları aşkar edib şirkətə məlumat verdikdə, mükafat olaraq pul və ya digər növ təşəkkürlər alırlar.
Əslində, bu proqramlar çox genişdir — veb saytlar, mobil tətbiqlər, bulud xidmətləri və bir çox digər texnoloji sistemlər bug bounty proqramlarına daxil ola bilər. Şirkətlər bu üsulla sistemlərini daha güvənli hala gətirirlər və zərər görmədən əvvəl təhlükəsizlik problemlərini həll edirlər.
Bug Bounty Proqramları Necə İşləyir?
Bu proqramlara qoşulmaq çox sadədir. Əvvəlcə tədqiqatçılar müvafiq bug bounty platformalarına, məsələn, HackerOne və ya Bugcrowd kimi saytlar vasitəsilə qeydiyyatdan keçirlər. Şirkətlər həmin platformalarda öz proqramlarını elan edir, hansı sistemlərin yoxlanmalı olduğunu, hansı boşluqların tapılmasını istədiklərini və mükafatları dəqiq şəkildə göstərirlər.
Tədqiqatçı müəyyən bir şirkətin sistemində zəiflik tapdıqda, bu zəifliyi detallı şəkildə şirkətə bildirir. Şirkət bu zəifliyi yoxladıqdan sonra tədqiqatçıya mükafat verir. Mükafatın məbləği tapılan zəifliyin ciddiyyətinə və şirkətin siyasətinə görə dəyişə bilər.
Bug Bounty Proqramlarının Faydaları
- Şirkətlər üçün: Bug bounty proqramları şirkətlərin təhlükəsizliyini daha da gücləndirmək üçün əla fürsətdir. Zəifliklər aşkarlandıqda, şirkətlər həmin boşluqları vaxtında bağlaya bilir, beləliklə, zərərli hakerlərin bu zəifliklərdən istifadə etməsinin qarşısını alırlar.
- Tədqiqatçılar üçün: Bug bounty proqramlarına qatılan tədqiqatçılar isə həm biliklərini təkmilləşdirir, həm də mükafat qazanırlar. Bəzi tədqiqatçılar bu işdən əsas gəlir mənbəyi kimi də istifadə edir və çox ciddi qazanc əldə edə bilirlər.
Bug Bounty Proqramları Qanunidirmi?
Bəli, bug bounty proqramları tamamilə qanuni və etikdir. Şirkətlər bu proqramları elan etdikdə, əslində, öz sistemlərini yoxlamağa icazə verirlər. Tədqiqatçı həmin icazə çərçivəsində işlədikdə, fəaliyyəti qanuni olur.
Amma şirkətin icazəsi olmadan birinin sistemini yoxlamağa çalışmaq qanunsuz sayılır və ciddi nəticələrə gətirib çıxara bilər. Ona görə də tədqiqatçılar yalnız icazə verilmiş proqramlarda zəiflik axtarmaqla məşğul olmalıdırlar.
Necə Qoşulmaq Olar?
Bug bounty proqramlarına qoşulmaq üçün bir neçə məşhur platforma var. Bunlar şirkətlə tədqiqatçılar arasında vasitəçi rolunu oynayır və hesabatların qəbul olunmasını asanlaşdırır. Məsələn:
- HackerOne: Ən böyük bug bounty platformalarından biridir.
- Bugcrowd: Burada da bir çox şirkət öz proqramlarını təqdim edir.
Tədqiqatçıların Rolu və Bacarıqları
Tədqiqatçı olmaq üçün müəyyən bacarıqlara sahib olmaq lazımdır. Kibertəhlükəsizlik, proqramlaşdırma və şəbəkə protokolları haqqında biliklər vacibdir. Həmçinin, veb təhlükəsizliyi və hücum metodlarını öyrənmək də uğurlu olmaq üçün əsas şərtlərdir.
Bug bounty proqramları həm şirkətlər, həm də tədqiqatçılar üçün böyük imkanlar yaradır. Şirkətlər bu proqramlarla öz sistemlərini daha etibarlı edir, tədqiqatçılar isə həm təcrübə qazanır, həm də mükafatlandırılırlar. Bug bounty sahəsi getdikcə daha da populyarlaşır və gələcəkdə bu istiqamətdə daha çox tədqiqatçının iştirakı gözlənilir.
Zeynalxan Quliyev
